Het gebeurt nog regelmatig dat een bus vol Jappanners voor de deuren van het Evoluon stopt. Na luttele minuten druipen de toeristen weer teleurgesteld af: de vliegende schotel van beton is al sinds 1989 niet meer toegankelijk voor het publiek. Alle robotten, pratende machines en andere technische snufjes zijn verdwenen. Het geesteskind van Frits Philips is tegenwoordig een luxueus congres-en evenementencentrum.

'Doodzonde', vindt voorzitter Jules Ruis van de stichting Vrienden van het Evoluon. 'Want het Evoluon is wereldberoemd en symbool van technische vernieuwing. Het wordt hoog tijd dat het weer een uitstalling van nieuwe producten wordt, icoon van de hightech-industrie in deze regio.'

'Iedereen in Eindhoven en omstreken spreekt er eigenlijk nog steeds schande van dat het dicht is', zegt Kees Stravers. Hij probeert op een speciale website (www.evoluon.org) de herinnering aan de oude wonderen der techniek levend te houden.

Talloze schoolklassen bezochten vroeger het Evoluon. Wie herinnert zich niet de Senster, die reusachtige robot bij de ingang die reageerde op je stem en zich vervaarlijk naar de bezoeker boog of terugdeinsde als je te hard schreeuwde? Het was het eerste computergestuurde kunstwerk, gemaakt door de Pool Edward Ihnatowiz, met vier microfoons als oren en twee camera's als ogen, dat reageerde als een levende reus.

In de kelder stond 'dat apparaat dat koffie zei'. Door aan de knoppen te draaien, kon de bezoeker de klank vervormen. Dan weer zei een vrouwenstem koffie, dan weer een mannenstem. Het woord koffie werd snel of langzaam uitgesproken, boos of blij.

'Het mooie van het Evoluon was dat iedereen zelf aan de knoppen kon draaien. Ik krijg regelmatig e-mails van mensen die zeggen dat ze dankzij het Evoluon de technische weg zijn ingeslagen en systeembeheerder of elektrotechnicus zijn geworden. In de Eindhovense schotel is dat heilig vuur aangewakkerd', zegt Stavers.

Die dingen zijn allemaal niet meer. De Senster staat tegenwoordig als roestig beeld in Colijnsplaat (Zeeland), bij het metaalbewerkingsbedrijf dat hem vroeger onderhield. Het apparaat dat koffie zei, zou volgens Stravers in Quebec zijn gesignaleerd. Ook de andere wonderen der techniek uit de jaren zeventig en tachtig hebben zich vanuit het Evoluon verspreid over binnen-en buitenland.

Maar er is weer hoop voor de 'Eiffeltoren van Eindhoven'. Vijftien jaar nadat toenmalig bedrijfsleider Sluijter het licht had uitgedaan in het hightech-museum, staat het Evoluon weer volop in de schijnwerpers. Het gemeentebestuur wil dolgraag dat het gebouw zijn oude functie terugkrijgt. 'Het Evoluon is hét icoon van technologische innovatie. Het is het smoel van Eindhoven', zegt burgemeester Alexander Sakkers. Hij vindt het doodzonde dat het bekendste gebouw van de stad, dat 'leading in technology' als slogan heeft, nu slechts voor congressen en bedrijfsfeesten wordt gebruikt. 'Congressen zijn leuk, maar je kunt met zo'n gebouw natuurlijk veel meer doen. Het Evoluon is cruciaal voor het imago van Eindhoven.'

De plotse aandacht voor het Evoluon, na vijftien jaren van achteloosheid, is geboren uit schrik. Want Philips was eigenlijk van plan het futuristische bouwwerk, ontworpen door huisarchitect Kalff en daardoor intern ook wel gekscherend de 'Kalffs-oester' genoemd, te verkopen. Evoluonminnaars, bij de gemeente en elders in de stad, sloeg de schrik om het hart. Het beeldbepalende gebouw dreigde ten prooi te vallen aan projectontwikkelaars of zelfs aan Holland Casino, dat op zoek was naar een nieuwe goklocatie in Eindhoven.

'Oei oei, dat gaat fout. We moeten het Evoluon redden', was de reactie van organisatieadviseur Ruis. Ook anderen in Eindhoven begonnen zich te roeren. Gemeente, bedrijven, Kamer van Koophandel en particulieren wierpen zich op als verdediger van Eindhovens trots. De Vrienden van het Evoluon mochten zelfs Frits Philips, 99 jaar inmiddels, als lid verwelkomen. Met zijn lidmaatschap heeft de lobby machtige vleugels gekregen. Want 'Mijnheer Frits' heeft het futuristische gebouw met zijn extravagante techniektentoonstelling in 1966 zelf aan Eindhoven aangeboden, ter ere van het 75-jarig bestaan van het elektronicaconcern.

Mede onder invloed van de maatschappelijke druk is Philips zich opnieuw aan het beraden over de toekomst van het Evoluon. 'We studeren intern nog op diverse opties', aldus een woordvoerder. De gemeente voert overleg met Philips over een bevredigende oplossing, waarbij het Evoluon opnieuw in gebruik kan worden genomen als museum voor hoogwaardige technologie. Geld speelt een cruciale rol. Want dat was immers de reden voor Philips om het museum in 1989 te sluiten. De gemeente, die zwaar moet bezuinigen, kan financieel niet zoveel bijdragen. Maar ook andere hightech-bedrijven in de regio kunnen meefinancieren. Dan zou het Evoluon een tentoonstelling kunnen worden van al het moois dat Brainport Eindhoven door de jaren heen ontwikkelt.

'Het bruist van de ideeën', aldus Sakkers. 'Een paar keer per jaar zou iets heel sensationeels kunnen worden tentoongesteld. Of we zouden een ambassadeur voor het Evoluon kunnen benoemen. Sinds kort hebben we weer een ruimtevaarder, al is hij helaas geen Eindhovenaar.'

Copyright: de Volkskrant