Max Steenberghe in ED: Geld blijft heet hangijzer

Opeens is het weer gaan leven. Iedereen heeft het over het Evoluon . Plannen genoeg. Maar alles struikelt, als altijd, op het geld. Plus: iedereen praat er over, behalve de eigenaar. Philips zegt niets anders dan dat het een congrescentrum is, en voorlopig ook blijft. ’We zijn niet voor niets dichtgegaan.’ Waarop de rest in koor roept dat dat wel erg zonde zou zijn. "En mag een bedrijf de grondgedachte van haar naamgever zo maar naast zich neerleggen?”

Alle gesprekken lijken op elkaar. Eerst roepen ze dat het belangrijk is, en dat er iets moet gebeuren. Meteen daarna zeggen ze dat zij dat niet kunnen, willen en/of mogen betalen. En het eindigt altijd met een starende blik. En een ontboezeming. Ze zijn er allemaal geweest, als jongen/meisje. De directeuren, de professoren, zelfs de burgemeester. En ze beginnen, als werkelijk elke 30-plussende Eindhovenaar, te vertellen over de stemvertrager, de balletjesbaan, de bezoekertellers. Met: "Zonde dat het weg is. Dat zou toch niet mogen.”

Het is me wat met het Evoluon . De ‘Kalffs-oester’, de Eindhovense Eiffeltoren (voor sommigen zelfs De Strijpse Tiet) staat al bijna veertig jaar aan de rand van de stad, maar lijkt nog altijd een beetje te roken, omdat-ie er afgelopen nacht is geland. Geen buitenstaander kun je wijsmaken dat het hypermodern ogende ding er al zo lang staat, of dat er in feite niets in gebeurt. Nou ja, niks... Minister Brinkhorst had het over ‘een leeg gebouw waar heren van middelbare leeftijd vergaderen.’ Het is een congrescentrum. En aardig bloeiend: de staf zegt jaarlijks zo’n 50.000 gasten te ontvangen. Dat is nu een mooi, maar was ooit een pijnlijk cijfer. Want het was ook het bezoekerstotaal van het laatste jaar. Een tiende nog maar van dat van de glorietijden.

Over die glorietijden kunnen we kort zijn. Ze waren uniek. Maar ze zullen nooit meer terugkomen. Tenminste: het Evoluon zal niet meer worden wat het was. Het wordt in eerste instantie vaak geopperd, maar nee, het heeft geen zin om de oude tentoonstelling terug te halen, of er een moderne versie van te maken.

Want wil je heden ten dage de toekomst van de techniek laten zien, dan kan de helft na twee maanden in de vuilcontainer omdat het spul al bijna in de winkels ligt en achterhaald is. Dat niet. Wat dan wel? Eindhoven zegt leading in technology te zijn, maar laat dat niet zien. Als al die bedrijven hun moois nu eens uit de kast halen en in de schotel tentoonstellen? Sterker: daar voortaan ook hun klanten ontvangen? Dan laat je zien wat Eindhoven is. En daar houdt het niet bij op, want stel dat ASML aldaar een Chinese meneer zo enthousiast krijgt dat-ie tien machines koopt, dan kan hij op weg naar de uitgang bij de DAF-stand meteen de trucks bestellen om de spullen thuis te krijgen. Ook instanties als het gemeentebestuur, het vliegveld, de SRE en de Kamer van Koophandel zouden daar kunnen laten zien wat deze regio allemaal vermag.

Maar de eerste tegenstem komt, opmerkelijk, van de KvK. "Niet doen”, zegt directeur Polman. "Bedrijven hebben wel wat anders aan hun hoofd.” Hij zou ook wel willen dat de regio zich (beter) presenteert, maar ziet dat liever strakker geregeld. En: "Onderschat niet wat het Evoluon nu is. Als conferentieoord is het uniek en de gasten hebben een niveau dat je niet makkelijk bereikt.”

De vijf grote namen zijn het met hem eens. ASML wil niet eens speculeren over mogelijkheden zolang er geen plan op tafel ligt. Maar ook Simac verwacht niet veel belangstelling. "Wij zitten hier niet op te wachten”, aldus directeur Van Schagen. En de DAF-directie zegt zelf ‘al een leuk museum’ te hebben, waar ze gasten ontvangen. "We zien ons ook niet makkelijk wat trucks die schotel binnenrijden”, klinkt het laconiek. Maar allemaal beginnen ze weer over hun jeugd en schieten dan door naar de huidige jeugd.

Neways, Simac, ASML, waarschijnlijk ook Philips zelf: ze leven bij de gratie van goed-opgeleid hoog-gekwalificeerd personeel. Dus: waarom geen educatieve functie? Simac: "En waarom niet samen met de Efteling, een attractiepark barst van de technologie en multimediatechnieken.” DAF: "Biedt de jeugd iets anders dan een historisch museum, en prikkel ze. Kinderen hangen vol elektronica maar weten niet hoe het werkt. Die functie heeft het Evoluon prachtig vervuld en zou ze zo weer kunnen oppakken.” En stel dàt die kant wordt opgepakt, dàn heeft het bedrijfsleven nog wel educatieve postjes op de begroting. "Op die vlakken kunnen we wel samenwerken.”

De TU/e hoort er niet van op. "We hebben een paar jaar terug zelfs flink geld gestoken in een onderzoek naar een ‘new Evoluon ’. Daar kwam uit dat er alle kansen zijn, genoeg belangstelling etcetera. Profileren van technologie, de jeugd intrigeren, er zijn zelfs mogelijkheden om het onderwijs op zich een stoot te geven. Daar kun je werken aan nieuwe vormen want waarom zou de innovatiegedachte ophouden bij het product?” Korte broek En dan komt de bekende aarzeling. Ja hoor. "Uit dat onderzoek kwam ook dat er geld bij moet. Structureel. Jaarlijks minstens tien miljoen die iemand moet bijpassen.” Nee, dat zal de TU niet zijn. "Maar driekwart van onze staf staat te trappelen om mee te denken. Alle expertise is beschikbaar. Ook voor onze professoren is het vaak begonnen met een bezoekje in korte broek aan het Evoluon .” Expertise genoeg, belangstelling ook. Wat heet: dan zou de schotel te klein kunnen lijken om alle belangstellenden en initiatieven te plaatsen.

Neem Technific, precies zo’n initiatief van bedrijfsleven en overheid in ZO-Brabant dat het onderwijs al vanaf de basisscholen wil bombarderen met projecten om techniek op een leuke manier te presenteren. Voorzitter N. Meyer: "Als wij snel willen uitleggen wat we willen, is het makkelijkste voorbeeld: het Evoluon . En natuurlijk willen wij daar in meespelen.” Het bestuurscollege van het ROC zegt bij monde van voorzitter Tetteroo ook ‘ieder initiatief te steunen’ en denkt zeker bijdrages te kunnen leveren. Maar ook hij ziet financiële wolken voor de zon, al stelt hij wel voor om ook eens in kaart te brengen wat een heropend Evoluon zou opleveren, ook op de lange termijn.

Leuk allemaal, al die plannen, vindt burgemeester Sakkers, en ook hij heeft plannen genoeg. Hij wil liefst iets bruisends, iets spectaculairs. Maar al het bovenstaande veegt hij van tafel. Of beter gezegd: schuift hij op èèn grote hoop. "We moeten samen aan de slag. De handen ineen slaan. De kennisindustrie met onderwijs en het bedrijfsleven en de overheid moeten dit samen oppakken en oplossen.” Ook hij ziet dat het geld gaat kosten en ook hij gaat dat niet betalen. "Het gebouw opkopen is geen taak voor ons. Dat is besturen vanuit een regentschapsgedachte die niet in deze tijd past.” Op naar Den Haag dan maar, voor geld uit de onderwijspot? Nee. "We moeten als regio zelf de broek ophouden.” Met daarenboven nog altijd de hoofdvraag: is het Evoluon wel te koop? Hebben we met zijn allen wel iets te vertellen over een gebouw dat voorlopig nog altijd van Philips is? Hij: "Vandaar dat we een gesprek zijn gestart. En de oproep zorgvuldig met het gebouw om te gaan is zeer serieus genomen, al wil men daar eerst de tijd om zelf de mind op te maken. Maar wat zou er mooier zijn dan dat we, zeg, in 2006, bij het 115-jarig bestaan van Philips, de samenleving duidelijkheid zouden kunnen verschaffen?” Hij is vol vertrouwen, maar Eindhoven heeft in pre-Sakkerse tijden harde lessen gekregen en al heel wat zien verdwijnen. Sakkers: "Nou, het moge duidelijk zijn geworden dat dit gebouw erg veel mensen aan het hart gaat. En ik reken op de verantwoordelijkheid die het bedrijf ook heeft naar Mijnheer Philips zelf, die het met een duidelijke doelstelling heeft neergezet en overgedragen aan de gemeenschap. Daar kun je toch niet zomaar onderuit. Nee, het zal terugmoeten naar de samenleving. Op zijn minst moet elke Eindhovenaar toch eens in zijn leven in het Evoluon zijn geweest.”

Maar daar waar het definitieve woord moet klinken, blijft het voorlopig stil. Alle benaderde Philips-onderdelen, de Evoluondirectie, Philips Nederland en anderen verwijzen naar een en dezelfde woordvoerder die de gordijnen dicht houdt. En: "Preluderen over wat mogelijk is, is ook prematuur.” Het Evoluon is een uniek icoon, geeft hij toe, maar: "Er zijn wel meer iconen.” En: "De wereld om ons heen verandert en daar moet je in meeveranderen.” In de gaten houden dus, dat Evoluon . Voor we het weten, is-ie weer gevlogen...

--------------------------------------------------------------------------------